Σίλφιον: Το δώρο του θεού Απόλλωνα που δεν θα ξεχνούσε ποτέ κανείς
Σίλφιον: Το δώρο του θεού Απόλλωνα που δεν θα ξεχνούσε ποτέ κανείς
Λέγεται πως ήταν ο ίδιος ο Απόλλωνας που το χάρισε στους Έλληνες θέλοντας να τους κάνει ένα δώρο που δεν ξεχνούσε ποτέ κανείς.
Και ξαφνικά μια κοινωνία λυσσούσε πια για σίλφιο ! Δεν βλέπετε αφροδισιακό και αντισυλληπτικό τρομερό, αλλά και λαχταριστό καρύκευμα για το φαγητό.
Τα είχε όλα και κανείς δεν το έκρυβε. Μας το λέει εξάλλου ο Ιπποκράτης, ο Διοσκουρίδης και ο Σωρανός ο Εφέσιος, αλλά και πλήθος άλλων Ελλήνων και Ρωμαίων.
Βλέπετε το σίλφιο (ή σύλφιο) ήταν το διασημότερο βότανο της αρχαιότητας, ένα φυτικό πασπαρτού για τα πάντα. Ωστόσο, σαν από τραγική ειρωνεία, και όσο σπάνιο χρειαζόταν για να φτάσει να αξίζει το βάρος του σε ασήμι.
Φυόταν αποκλειστικά σε μια στενή λωρίδα γης στην Κυρήνη, εκεί στις ακτές της Βόρειας Αφρικής (σημερινή Λιβύη), και δεν ευδοκίμησε πουθενά αλλού, φέρνοντας στη νέα μαστίχα της Χίου.
Όσοι το εμπορεύονταν πλούτιζαν, καθώς το λαχταρούσε όλος ο αρχαίος κόσμος. Το απαθανάτιζαν σε νομίσματα και αγγεία και το πήραν μετά οι Ρωμαίοι στέλνοντάς το στα ουράνια. Μόνο που κανείς τους δεν καταλάβαινε πως η υπερεντατική του καλλιέργεια και η μαζική συγκομιδή του προσυπέγραψε το τέλος του.
Σύντομα θα ζούσαν όλοι χωρίς σίλφιο και θα έπρεπε να βρουν πια υποκατάστατά του, αφήνοντάς το στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας να πονοκεφαλιάζει ακόμα και σήμερα τους βοτανολόγους.
Γιατί ναι μεν υπήρξε, τι ήταν όμως ακριβώς;
Ένα μαγικό βοτάνι για τα πάντα
Οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν δυσανάλογα πολύ την αντισύλληψη και ήταν σε αυτό το πλαίσιο που έκαναν ένα βοτάνι για να εξαφανιστεί, ένα βοτάνι που πιστεύουμε ήταν το πλέον αποτελεσματικό μέσο αντισύλληψης του αρχαίου κόσμου! Αν και δεν ήταν οι Ρωμαίοι αυτοί που τα ξεκίνησαν όλα.
Το βότανο λεγόταν σίλφιο και ήταν ένα φυτό που συγγένευε πιθανότατα με τον γιγαντιαίο μάραθο ή το σέλινο. Οι σοφιστικοί Έλληνες το καλλιεργούσαν αποκλειστικά για τη ρητίνη του, αν και οι πιο χοντροκομμένοι σε αυτούς τους Ρωμαίους το εκμεταλλεύονταν όλο, ακόμα και για τις ρίζες του είχαν κάποια χρήση.
Σίλφιο το έλεγαν οι πρόγονοί μας και silphium οι Ρωμαίοι, αν και αυτοί του επεφύλαξαν πολλές ακόμα ονομασίες (laserpicium, lasarpicium κ.ά.). Και το χρησιμοποιούσαν για τα πάντα, από αρωματικό καρύκευμα για τη νοστιμάδα της μαγειρικής και τοπική αναλγητική αλοιφή μέχρι φάρμακο για πάμπολλες νόσους. Σχεδόν όλες! Αν και περιβόητο σε όλο τον γνωστό κόσμο δεν θα γινόταν παρά για τις διεγερτικές και αντισυλληπτικές του.
Οι Θηραίοι αυτοί που το ανακάλυψαν ήδη από το 630 π.Χ., όταν ίδρυσαν την ελληνική τους αποικία στη Βόρεια Αφρική, την περίφημη Κυρήνη. Οι Έλληνες ονόμασαν την αποικία τους από την πηγή Κύρη, αφιερωμένη στον θεό Απόλλωνα, και εκείνος τους το έκανε δώρο ,το σίλφιο.
Σύμφωνα με τον θρύλο, ο Βάττος Α' αποβιβάστηκε στην Κυρηναϊκή και οδηγήθηκε από τους γηγενείς σε μια περιοχή που είχε «τρύπα στον ουρανό», πιθανότατα γιατί έβρισκε πολύ. Εκεί υπήρχε ένα ιερό του Απόλλωνα και ο Θηραίος αποφάσισε να ιδρύσει την πόλη του τιμώντας τα ιερά εδάφη.
Όπως κι αν έχει, ο Απόλλωνας του χάρισε το σίλφιο, ένα πολύτιμο βοτάνι που συνέβαλε τα μέγιστα στη μετατροπή της πόλης σε επίκεντρο του ελληνικού πολιτισμού στα άγνωστα εδάφη, καθώς η εμπορική του εκμετάλλευση κόμιζε στην Κυρήνη πλούτη θαυμαστά. Το σίλφιο έγινε τόσο σημαντικό για την κυρηναϊκή οικονομία που εμφανίζονταν από ένα σημείο και μετά σε κάθε σχεδόν νόμισμα της πόλης! Σε λακωνική κύλικα του 565-560 π.Χ. (Κύλιξ του Αρκεσίλα) απεικονίζεται εξάλλου ο βασιλιάς της Κυρήνης, Αρκεσίλαος Β΄, να επιβλέπει τη συγκομιδή του φυτού, τέτοια σημασία είχε για την οικονομική επιβίωση της ελληνικής αποικίας. Έγινε το απόλυτο έμβλημα της πόλης.
Γιατί το σίλφιο μετατράπηκε μαγικά σε βασικό συστατικό κάθε φαρέτρας γιατρού ή μύστη σε όλη τη Λεκάνη της Μεσογείου για τα επόμενα 700 περίπου χρόνια. Το ήξεραν φυσικά και οι Αιγύπτιοι, καθώς είναι οι δικές τους αναφορές από τον 7ο π.Χ. αιώνα που λογίζονται οι παλιότερες. Και αυτός ο σπουδαίος πολιτισμός το χρησιμοποιούσε ως ιατρικό βοήθημα για αντισύλληψη και άμβλωση, αλλά και ως πανάκεια σχεδόν για τα πάντα, από πονόλαιμο και μπήχα μέχρι και θεραπεία για τη λέπρα.
Ήταν όμως και το άλλο: τόσο οι Αιγύπτιοι όσο και οι Μινωίτες είχαν συγκεκριμένο ιδεόγραμμα (γλύφο) που αντιπροσώπευαν το σίλφιο! Κάτι που αναδεικνύει τη σημαντικότητά του για τους πρώτους αυτούς μεσογειακούς πολιτισμούς. Ας μην ξεχνάμε πως το σίλφιο έβρισκε εφαρμογή σχεδόν στα πάντα και καθημερινά κάθε τμήμα του, από το κοτσάνι και τις ρίζες μέχρι και τον πολύτιμο χυμό του.
Έχει υποστηριχτεί μάλιστα ιστορικά πως η κλασική αρχαιότητα περιστράφηκε εν πολλοίς γύρω από το σίλφιο, ένα βότανο-πανάκεια. Οι Έλληνες, ας πούμε, το λάτρευαν και ως εύγεστο καρύκευμα για το φαγητό τους. Το αγαπούσαν με πάθος και το έβαζαν στα πάντα, σαν τον σημερινό μαϊντανό ένα πράμα.
Όπως μας παραδίδουν οι πρόγονοί μας, στο φαγητό χάριζε μια έντονη και πικάντικη γεύση, αντίστοιχη πιθανότατα με το σκόρδο, χωρίς ωστόσο τη βαριά μυρωδιά του. Οι Έλληνες αποξήραναν τον χυμό του για τη μαγειρική του χρήση, ενώ οι πάντα υπερβολικοί Ρωμαίοι το έτρωγαν ολόκληρο. Ακόμα και τις ρίζες του γεύονταν, τις διατηρούσαν στο ξίδι.
Το φυτό ήταν τόσο παινεμένο ως μπαχαρικό που έφτασαν -τόσο στην κλασική όσο και τη ρωμαϊκή αρχαιότητα- να πληρώνουν όσο τίποτα τα ζώα που είχαν βοσκήσει στο σίλφιο, γιατί πίστευαν πως έδινε καλύτερη γεύση στην κρέα τους!
Ακόμα και συνταγές έχουν φτάσει ως τις μέρες μας με το νόστιμο καρύκευμα: Ο δραματικός ποιητής Άλεξις μας λέει πως για να φτιάξουμε ωραία σαφρίδια «τους βγάζεις τα βράγχια, τα ξεπλένει, τα καθαρίζει, τα ανοίγει στα δύο, τα στρώνει, τα αλευρώνει, τα αλείφεις με σίλφιο και τα καλύπτει με τυρί, αλάτι και ρίγανη». Ο πλατωνικός φιλόσοφος Ξενοκράτης μοιράζεται μαζί μας το μυστικό για νοστιμοτάτες φούσκες (τα οστρακοειδή): «Τις κόβουμε, ξεπλένουμε και περιχύνουμε με κυρηναϊκό σίλφιο, απήγανο, άλμη και ξίδι ή φρέσκια μέντα σε ξίδι και γλυκό κρασί».
Αλλά και ο Αθηναίος στους «Δειπνοσοφισταί» του αναφέρει πως έτρωγαν παστό ψάρι, μαριναρισμένο με κρασί, λάδι και σίλφιο. Ως τη ρωμαϊκή εποχή, το βότανο είχε γίνει τόσο λατρεμένο που εμφανίζεται σε όλες σχεδόν τις συνταγές της μαγειρικής «Βίβλου» των Ρωμαίων, τον τσελεμεντέ του Καίλιου Απίκιου («Περί μαγειρικής»)! Κι ας μην ξεχνάμε ότι είναι και πάλι το σίλφιο που μοστράρεται ακόμα και στη μεγαλύτερη λέξη ολάκερης της Ιστορίας, κληρονομιά του τρομερού Αριστοφάνη αυτή (τη συναντάμε στις «Εκκλησιάζουσες»): «Λοπαδότεμαχοσελαχογαλεοκράνιοψανοδριμυποτριμματοψαλτοψιλοφωτοφωτοτρου».
Το μαγικό είχε η κυρηναϊκή χερσόνησος και φύτρωνε αποκλειστικά εκεί το σίλφιο, κανείς δεν ξέρει. Σε μια στενή λωρίδα της ακτής, 200×50 χιλιόμετρα περίπου, όπως μας παραδίδεται, έβγαινε το θαυματουργό φυτό και αρνήθηκε να ευδοκιμήσει οπουδήποτε άλλου. Κι αν το προσπάθησαν οι αρχαίοι! Εφτακόσια χρόνια το πάλευαν όλοι, Μινωίτες, Αιγύπτιοι, Έλληνες, Ρωμαίοι και κάθε άλλος λαός της Μεσογείου, μάταια όμως. Μόνο η Κυρήνη είχε το προνόμιο να πλουτίζει από το σίλφιο, πάει και τελείωσε.
Την ίδια ώρα, το θαυματουργό χορτάρι είχε και πολλές θεραπευτικές χρήσεις, αν και ήταν δύσκολο να αποτιμήσουμε τους σύγχρονους ιατρικούς όρους την αποτελεσματικότητά τους. Από πονόλαιμο, πυρετό και δυσπεψία μέχρι αφροδίσια νοσήματα (κονδυλώματα) και ανεπιθύμητες κυήσεις λεγόταν πως θεράπευε, ποιος δεν πει όμως με αποφασιστικότητα; Ο Ιπποκράτης ίσως, που παρότρυνε τους ασθενείς του: «Όταν εξελίχθηκε το έντερο και δεν επιστρέφει στη θέση του, ξύστε μικρά κομμάτια το καλύτερο και πιο συμπαγές σίλφιον και εφαρμόστηκε ως κατάμα».
Αλλά και ο Θεόφραστος ο Ερέσιος και ο Διοσκουρίδης ο Πεδάνιος το παρομοίαζαν με την «Ηράκλεια Πανάκεια», λέγοντάς μας πως το σκιανθές φυτό ήταν κατάλληλο για όλες τις ασθένειες.
Ωστόσο, αναμφίβολα η αντισυλληπτική του δράση που έκανε τους Έλληνες να προτιμούν και τους Ρωμαίους να το λατρεύουν! Ακόμα και ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος το καταμαρτυρεί, όταν υπαινίσσεται πως το σίλφιο μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί για «την απομάκρυνση των υγρών που εκκρίνονται στην εμμηνόρροια». Ιδιότητες που συναντάμε εξάλλου ακόμα και σήμερα στα συγγενικά του είδη, όπως ο μαϊντανός.
Το βότανο εμφανίζεται και στην «Περιγραφή Ελλάδος» της Παυσανίας, σε μια των Διόσκουρων που παραθέτει τη διαμονή τους στο σπίτι του Σπαρτιάτη Φορμίωνος: «Γιατί, έτσι συνέβη, ότι η παρθένος κόρη του που ζούσε σε αυτό. Από την επόμενη μέρα, αυτή η παρθένα με όλη την κοριτσιστική αμφίεση της, είχε εξαφανιστεί και στην αίθουσα βρέθηκαν εικόνες των Διοσκούρων, ένα τραπέζι και σίλφιον πάνω σε αυτό».
Το σίλφιο με τη λατινική του ονομασία (laserpicium) παίζει και σε ποίημα του Κάτουλλου προς την ερωμένη της Λεσβίας, διαδραματίζοντας έτσι σαφή ρόλο στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα.
Δεν είναι καθόλου απίθανο λοιπόν να ήταν φαρμακολογικά δραστικό στην πρόληψη ή ακόμα και τη διακοπή της κύησης. Ο Διοσκουρίδης το συνιστούσε πάντως ως αντισυλληπτικό και μέσο για την άμβλωση.
Την ίδια στιγμή, ο ανθός του χρησιμοποιήθηκε στην παρασκευή αρωμάτων, καθώς οι αρχαίοι εκμεταλλεύονταν κάθε τετραγωνικό εκατοστό του.
Τι απέγινε
Φυτό-χρυσός για την Κυρήνη, φυτό-πανάκεια για τον αρχαίο κόσμο και ένα φυτικό βιάγκρα για όλους τους άλλους, το σίλφιο δεν έμελλε να μακροημερεύσει, καθώς κανείς δεν σκέφτηκε το μέλλον του. Οι Ρωμαίοι ήταν αυτοί που το ξετίναξαν ουσιαστικά, γενικεύοντας τη χρήση του και την υπερκαλλιέργειά του.
Ακόμα και τα καλύτερα ζώα τους έστελναν να τραφούν με κυρηναϊκό σίλφιο, για να αποκτήσουν νόστιμο κρέας και τιμή στα ουράνια. Ήσαν οι μαγειρικές και προπάντων οι αντισυλληπτικές του υλικού που προσυπέγραψαν το ηχηρό του τέλος. Κάποια στιγμή περί τον 1ο αιώνα μ.Χ. δεν φύτρωνε απλώς άλλο!
Έχει ακούσει πως το σύμβολο της καρδιάς, που δεν μοιάζει φυσικά σε τίποτα με την πραγματική καρδιά, έλκει πίσω του πολλούς θρύλους για την ύπαρξή του. Άλλοι λένε πως πρόκειται για μεσαιωνική αναπαράσταση διαφόρων φυτών (φύλλα συκής, κισσός ή ακόμα και νούφαρα) και άλλοι πάλι υποθέτουν πως το σχήμα της αγάπης έχει να κάνει πολύ με τη γυναικεία ανατομία (εφηβαίο).
Κι όμως, η πρώτη ποτέ παρόμοια αναπαράσταση μας έρχεται από το ασημένιο νόμισμα της Κυρήνης του 6ου-5ου αιώνα π.Χ., εκεί δηλαδή όπου ο σπόρος/καρπός του σίλφιου παρομοιάζει με το οικουμενικό σύμβολο της αγάπης και του έρωτα! Τέλος αρκετοί ιστορικοί τοποθετούν τη γέννησή του πολύ πριν από τον Μεσαίωνα και συγκεκριμένα κάπου, κάπως, κάποτε στην Κυρηναϊκή.
Πηγή: newsbeast
5.0 ΓΕΩΡΓΙΑ/ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ/ ΑΛΙΕΙΑ / ΠΑΡΑΓΩΓΑ
5.1. Η Ελλήνων Συνέλευσις δίνει τεράστια βάση στην ανάπτυξη όλων των
πρωτογενών παραγωγικών πηγών. Η γεωργία θα αναπτυχθεί με τον
πιο δυνατός τρόπος. Θα καθιερωθεί σε ολόκληρη την επικράτεια η
καλλιέργεια μόνο με παραδοσιακούς Ελληνικούς σπόρους.
5.2. Θα αναπτυχθεί με πρόγραμμα ώστε το 60 % της γεωργικής
να καθιστά αυτάρκη τη χώρα μας από τα γεωργικά προϊόντα
προϊόντα. Θα γίνει αναγνώριση όλων των φυτών της ελληνικής
χλωρίδας καθώς και των παραγώγων τους, πχ ελαίων για
θεραπευτικούς και για καλλωπιστικούς σκοπούς .
ΣΕΛΙΔΑ 16 από 40
5.3. Θα επανακτηθεί και θα συμπληρωθεί εκ νέου το ταμείο των ελληνικών
σπόρων.
5.4. Θα γίνει έλεγχος της τροφικής αλυσίδας και θα απαγορευθούν όλοι
οι «GM» γενετικά τροποποιημένοι σπόροι και τα παράγωγα αυτών.
5.5. Η Πολιτεία θα αναλάβει να διασφαλίσει τους πολίτες με τρόφιμα
απαλλαγμένα από «GM» γενετικά τροποποιημένους σπόρους, θα
προσφέρει εξελιγμένες μεθόδους ανάπτυξης που θα βασίζονται στις
τεχνική καλλιέργειας που ακολουθούν τις αρχέγονες αρχές όπως
διατυπώνονται στη μητέρα φύση, και το πότισμα που γίνεται μόνο με
καθαρό νερό απαλλαγμένο από δηλητήρια, τοξίνες όπως φθόριο
κτλ,
5.6. Θα ηθεί μηχανισμός υποστήριξης για δημιουργούς όλες τις μονάδες
γεωργικής και ζωικής παραγωγής, μέσω προηγμένων τεχνολογιών
που θα είναι εναντίον των γενετικά τροποποιημένων σπόρων και
υβριδίων με τη λήψη ταυτόχρονα υποχρεωτικών αιτημάτων
μέτρων για καλλιέργειες με τους φυσικούς τοπικούς σπόρους που
δεν έχουν υποστεί επεξεργασία, έτσι ώστε η Ελλάδα να γίνει ξανά ένα
πρότυπο φυσικής ανάπτυξης και οτιδήποτε καλλιεργείται
στον Ελληνικό χώρο να είναι πραγματικά βιολογικό.
5.7. Η λίπανση θα γίνει μόνο με βιολογικά λιπάσματα και
εδαφοβελτιωτικά που θα παράγονται στην ελληνική επικράτεια.
5.8. Θα αναπτυχθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η βιομηχανική
μεταποίηση των γεωργικών προϊόντων στα οποία μόνο θα
επιτρέπεται η εξαγωγή. Το ίδιο βάρος θα δοθεί και στην κτηνοτροφία.
5.9. Θα σχεδιαστεί κατάλληλα η σχέση παραγωγής, μεταφοράς,
αποθήκευσης, συντήρησης, διάθεσης στην τοπική αγορά και των
εξαγωγών ούτως ώστε να αποκτηθεί αμεσότητα μεταξύ παραγωγού
και καταναλωτή και να αναπτυχθεί υγιής ανταγωνισμός.
5.10. Θα υπάρχει αυστηρή εποπτεία για την τήρηση των προδιαγραφών.
5.11. Θα δοθεί προώθηση ώστε το 80 % των προϊόντων της κτηνοτροφίας
να καλύπτει την εγχώρια κατανάλωση.
5.12. Θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην παραγωγή οικολογικών
ζωοτροφών.
5.13. Θα δοθεί βάση στην αναπαραγωγή των ζώων της Ελληνικής
πανίδας.
5.14. Η ανάπτυξή τους θα γίνεται μόνο σε φυσικό περιβάλλον και θα
απαγορεύεται κάθε αυξητικό, διατροφικό συμπλήρωμα, ορμόνες κτλ.
ΣΕΛΙΔΑ 17 από 40
5.15. Είμαστε η χώρα των υδάτων είναι φυσιολογικό να υπάρχει
υδατοκαλλιέργεια όλων των ειδών.
5.16. Θα δοθεί βαρύτητα στις υδατοκαλλιέργειες ιχθύων, οστράκων και
μαλακίων και ότι παράγεται ως τελικό προϊόν της μητέρας φύσης.
5.17. Η Πολιτεία είναι έτοιμη παράσχει κάθε στήριξη για την επίτευξη των
ανωτέρω με τη δική της ή όχι συμμετοχή στην υλοποίηση τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια